Święto Zwiastowania Bogarodzicy jest świętem nieruchomym, z liczby dwunastu wielkich świąt i jest obchodzone 25 marca/7 kwietnia. Było obchodzone już w czasach apostolskich pod nazwami "Początek Odkupienia" i "Zwiastowanie o Chrystusie". W III w. obchodzono je niemal powszechnie i bardzo uroczyście, a w IV w. przeniesiono na obecny termin świętowania. Od tej pory ukazywane jest również w ikonografii. Szczególną popularność przedstawień Zwiastowania datuje się od IX w. Od XIV w. jest to, obok Ukrzyżowania, jeden z najczęściej podejmowanych tematów ikonograficznych.
W dniu święta Zwiastowania Cerkiew obchodzi "zbawienia naszego początek". To dzień Wcielenia Syna Bożego, pierwszy znak nadchodzącego zbawienia. Stąd promieniująca z ikon tego święta nieopisana radość.
Na ikonach Zwiastowania Bogarodzicy została utrwalona rozmowa archanioła Gabriela z Matką Bożą. Oboje przedstawieni są w pełnej postaci. Scena rozgrywa się w Nazarecie w domu sprawiedliwego Józefa i została opisana przez ewangelistę Łukasza w pierwszym rozdziale jego Ewangelii. Właśnie ta Ewangelia, obok apokryfów (Ewangelia Jakuba, Księga Armeńska) i hymnów ku czci Matki Bożej są ikonograficznymi źródłami wyobrażeń Zwiastowania.
Istnieje kilka wariantów ikony Zwiastowania. Zazwyczaj ukazuje się Bogarodzicę po prawej stronie, siedzącą (rzadziej stojąca przed nim) na swego rodzaju tronie. Zarówno tron jak i jego podnóżek usiany jest świetlnymi refleksami, które dodatkowo podkreślają królewską godność Bogarodzicy i Jej nieziemski charakter. Maria przedstawiana jest zwykle z pochyloną głową i w pełnej miłości pokorze, jak z głębokim spokojem patrzy przed siebie. Przeważnie w lewej dłoni trzyma kłębek purpury (chociaż niekiedy Jej dłonie są puste), z którego wysnuwa się jedno pasmo i biegnie w górę aż do drugiej dłoni. Tradycja głosi, iż Bogarodzica wykonywała właśnie na zlecenie kapłanów Świątyni jerozolimskiej szkarłatną zasłonę do Świętego Przybytku.
W innych wariantach tej ikony Matka Boża przedstawia jest w chwili rozmowy z gościem. Na niektórych ikonach wyczuwalne jest Jej przerażenie w pierwszej chwili spotkania z przybyszem, na innych widzimy Ją już w momencie, gdy strach ją opuścił i wymawia zdanie "Oto Ja, służebnica Pańska, niech Mi się stanie według twego słowa".
W średniowieczu pojawił się kolejny wariant ikony Zwiastowania, w którym przedstawiany jest pulpit z księgą Starego Testamentu, otwartą na tekście proroka Izajasza: "Oto Dziewica pocznie i porodzi Syna, i nazwie go imieniem Emmanuel, to znaczy Bóg z nami" (Iz 7, 14). Jest to odwołanie do apokryfów, opowiadających, że w momencie zjawienia się anioła Maria czytała proroctwa Izajasza.